O próbie złagodzenia stosunków polsko-litewskich w latach 1920.

W Dziale Rękopisów Litewskiej Akademii Nauk, w zbiorach Liudvikasa Abramovičiusa, znajduje się ciekawy list otwarty autors-twa Juozapasa Albinasa Herbačiauskasa do przedstawicieli kulturypolskiej. W liście autor wyraził swoje rozczarowanie sytuacją z 1927i 1928 r., związaną z fiaskiem misji ożywienia stosunków kulturalnychw Polsce. List napisany w języku polskim.Mimo innej epoki i postaci, okoliczności opisane w liście przy-pominają nieco obecny „gorący czas” stosunków litewsko-polskich.Apogeum międzywojennego konfliktu litewsko-polskiego o Wilnoprzypadło na rok 1927.Z uwagi na to, że stosunki dyplomatyczne między Litwą a Polskąnie istniały, różne misje odbywały się w sposób częściowo lub całko-wicie tajny i były prowadzone przez osoby znane kręgom politycz-nym. Nie brakowało jednak entuzjastów misji pojednawczych czywizyt pod przykrywką powiązań naukowych. Jednak takie wyjazdywymagały znacznych nakładów finansowych, które mogły być za-pewnione jedynie przez źródła powiązane z rządem.Mykolas Romeris dość wysoko cenił postać J. A. Herbačiauska-sa. Duchowa bliskość tych dwóch osobistości przejawiała się w chęcizłagodzenia wrogości między Litwinami i Polakami, która stała sięszczególnie widoczna po przejęciu Wilna.J. A. Herbačiauskas spędził w Polsce trzy tygodnie. Utwierdził sięw tym czasie w przekonaniu, że Polakom nie zależy na interesach Litwinów i nie są oni zainteresowani szukaniem kompromisów w sprawiewileńskiej, a od Litwinów oczekują jedynie pokory. Swoje emocje wy-lał w liście do elity polskiej sztuki i kultury.