Publikacja dokumentów z latch 1920-1930, w tym także pracy "Monografia Gminy Żabikowo".

W rozdziale tym publikujemy dwa dokumenty archiwalne sporządzone w pierw- szej połowie XX w. opisujące Luboń (zanim stał się miastem) pod względem: panu- jącego wówczas systemu administracyjnego, zahaczającego o gospodarkę z aspek- tami socjologiczno-statystycznymi. Szczególnie informacje z pierwszego materiału źródłowego bywają niekiedy bezkrytycznie przytaczane. Oczywiście mają one swo- ją niepowtarzalną wartość przyczynkową dla poznawania lokalnej historii, dlatego zostają rozpropagowane za pośrednictwem „Rocznika Historycznego Lubonia”. Na końcu tego rozdziału jest jeszcze artykuł uzupełniający i poniekąd systematyzujący pt. „Luboń w dawnym podziale administracyjnym”. Pierwszy materiał – „Monografia Gminy Żabikowo” to pisana kaligraficznie kronika przez nieznanego autora na nienormalizowanych kartach papieru formatu 25,6x37,2 cm z kropkowanymi pomocniczymi 33 liniami na stronie, ograniczonych marginesami (szerokość miejsca dla odręcznego pisania – 18 cm)1. „Monografia” stanowi 18-stronicową część nieznanego bliżej dzieła, numerowaną u dołu stron od zewnątrz drukowaną czcionką od nr 11 do 28. Całość dzieła jest szyta, przewiązana w górnej części podwójnie sznurkiem i prawdopodobnie oprawiona. „Monografia...” ta została spisywana z końcem 1937 r., lub w pierwszych dniach 1938 r., prawdopo- dobnie przez jakiegoś urzędnika, może nauczyciela orientującego się w terenie, zna- jącego najnowszą historię okolicy. Świadczyć mogą o tym: język narracji (nie wnika- my w błędy ortograficzne zapisu), wyrobiony, czytelny charakter pisma, przytaczanie m.in. danych statystycznych (demograficznych). Autor prawdopodobnie związany był bardziej z Junkowem bądź Ławicą, skąd pochodzi wiele szczegółów. Historie gro- mad dziś stanowiących miasto Luboń, a więc Starego Lubonia Lasku i Żabikowa zo- stały spisane prawdopodobnie na podstawie wywiadów, gdzie dostrzec można błędy merytoryczne i bardziej ogólne informacje. „Rozdział” pierwszy „I” –połączenie Ża- bikowa z Kotowem i Świerczewem to bardziej tło historyczne, niż szczegółowy opis tych gromad. Niedosyt podczas lektury „Monografii...” może stanowić stosunkowo rzadkie przywoływanie danych personalnych (nazwisk) opisywanych i przywoływa- nych osób np. ofiar wojen czy powstań. Gdzie znajduje się oryginał, tego nie wiemy, kserokopię „Monografii”, wiele lat temu przekazywał organizacjom i osobom zajmującym się historią lokalną ówcze- sny wiceburmistrz Lubonia – Ryszard Olszewski, tak materiał ten trafił do Stowa- rzyszenia Kulturalno-Oświatowego „Forum Lubońskie”. Obecnie kopia dokumentu znajduje się w Repozytorium Historycznym Miasta Luboń (RHML). Niektóre wątki zapisane w „Monografii...”, cytowane m.in. w książkach wydawanych przez Stowarzy- szenie „Forum Lubońskie”, można zweryfikować później, po kolejnych odkryciach z przeszłości. Na przykład przekazanie orła z domu gminnego Lubonia (Starego) i znajdujących się w nim dokumentów pozwala zweryfikować jego zamontowanie dopiero na nowym, drugim domu gminnym w Starym Luboniu przy ul. Armii Po- znań (obecnie mieszkania komunalne), na którym wisiał krótko – do 1939 r. (oku- pacji niemieckiej). Odkrywane wciąż dokumenty znajdujące się w archiwach, które są coraz bardziej dostępne (m.in. poprzez udostępnianie skanów w sieci) lub w pry- watnych zbiorach pozwalają na uszczegóławianie lub prostowanie wielu faktów. Z pewnością i do tego rozdziału za kilka lub kilkanaście lat będzie można dołożyć jeszcze więcej danych. Drugi materiał historyczny to dokument nazwany – „Statystyka zakładów i szkół działających na terenie Komisariatu Obwodowego w Fabianowie powiatu zachod- niopoznańskiego” z 1920 roku, mający zaledwie 4 strony. Ważny, bo ma rangę ofi- cjalnego dokumentu i wpisuje się informacjami w nim zawartymi jako uzupełnienie niektórych danych „Monografii...”. Dokument został sporządzony przez Komisarza Obwodowego2 z Fabianowa – Jaśkowiaka. Oryginał znajduje się w Archiwum Pań- stwowym w Poznaniu w zespole Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej w Poznaniu, pod sygnaturą: 53/295/0/8.6/898. Skan tego materiału jest także dostępny w RHML. W transkrypcjach tych materiałów źródłowych zachowano oryginalną pisownię, podkreślenia, interpunkcję, podział na akapity i strony [oznaczone w tekście na- wiasem kwadratowym i numerem zakończenia strony]. Podczas redagowania tych materiałów pokusiliśmy się na opatrzenie tego wydania tak zwanym aparatem kry- tycznym. To znaczy, że do publikacji tekstów źródłowych dodaliśmy: merytorycz- ne przypisy wyjaśniające, uwagi edytorskie wydawcy, przypisy bibliograficzne itp., a także uzupełniliśmy ilustracjami. Powyższy materiał źródłowy stał się inspiracją do przygotowania dodatkowo ar- tykułu pt. „Luboń w dawnym podziale administracyjnym”, w którym próbujemy, na podstawie literatury oraz aktów prawnych usystematyzować historycznie skompli- kowane zależności administracyjno-statystyczne terenu obecnego miasta Luboń na tle obowiązujących powiatów w okresie XIX i XX wieku. Oczywiście materiał nie wyczerpuje całości zagadnienia. Oddzielnym tematem tutaj pomijanym, również zawiłym, są chociażby wybory władz i ich reprezentacja w poszczególnych struktu- rach administracyjnych.