Ziemianie okolic Torunia wobec powrotu Pomorza do Polski = Landed gentry of the Toruń area on the threshold of Pomerania's return to Poland = Die Haltung der Gutesbesitzer in der Umgebung von Thorn zur Rückkehr Pommerns nach Polen

Artykuł

E-book

W koszyku

Ziemianie okolic Torunia wobec powrotu Pomorza do Polski = Landed gentry of the Toruń area on the threshold of Pomerania's return to Poland = Die Haltung der Gutesbesitzer in der Umgebung von Thorn zur Rückkehr Pommerns nach Polen / Tomasz Łaszkiewicz. W: Rocznik Toruński. T. 46 (2019), s. 163-197.

Autor

Łaszkiewicz Tomasz (1971- ) Autor

Forma i typ

Artykuły Publikacje naukowe E-booki

Temat

Organizacja Wojskowa Pomorza Ziemiaństwo Odzyskanie niepodległości przez Polskę (1918) Postawy Polska Toruń (woj. kujawsko-pomorskie ; okolice) Niemcy

Gatunek

Artykuł z czasopisma naukowego Artykuł problemowy Artykuł z czasopisma historycznego

Dziedzina i ujęcie

Historia

Okres

d1918 d1920

Dokument nadrzędny: Rocznik Toruński. T. 46 (2019) / [redaktor Agnieszka Zielińska] ; Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Streszczenie: Ziemiaństwo polskie odgrywało ważną rolę w ruchu narodowym zaboru pruskiego. W dużej mierze dzięki aktywności ziemian udało się zaszczepić społeczeństwu polskiemu idee pracy organicznej, które oparte o solidaryzm narodowy stały się jego paradygmatem politycznym. Utworzenie instytucji o charakterze gospodarczym, kulturalnym i naukowym przyczyniło się do partycypacji w życiu politycznym szerszych kręgów społecznych. Paradoksalnie, w dłuższej perspektywie, doprowadziło to do osłabienia roli politycznej i społecznej ziemiaństwa. Sprzyjały temu procesy modernizacyjne państwa pruskiego, a jeszcze bardziej zdynamizowała I wojna światowa. Dlatego autor artykułu przyjrzał się postawom ziemian w okresie walki i starań o przyłączenie Pomorza do odradzającego się państwa polskiego.

Ziemianie okolic Torunia - głównego oprócz Gdańska ośrodka regionalnego na Pomorzu - aktywnie włączyli się we wszystkie formy działań na rzecz powrotu Pomorza do Macierzy. Współtworzyli powiatową radę ludową, konspirację wojskową, ochotniczo zasilali oddziały formowane na Kujawach, reprezentowali mieszkańców regionu na forum Sejmu Dzielnicowego oraz w strukturach politycznych Naczelnej Rady Ludowej, wreszcie - po traktacie wersalskim -zaangażowali się w tworzenie zrębów przyszłej, polskiej administracji. Potrafili wyczuć nastroje społeczne, włączając się w działalność rad ludowych (w pewnym zakresie także robotniczo-żołnierskich i chłopskich). Skutecznie powstrzymali je przed radykalizacją, skupiając się na postulatach narodowych. Dzięki temu współdecydowali o kształcie ruchu narodowego i odegrali istotną rolę w przebiegu procesu, który doprowadził do restytucji Pomorza. Posiadając zaplecze finansowe i przygotowanie intelektualne oddali nieocenione usługi w tzw. okresie przejściowym, gdy należało zadbać o żywotne interesy regionu, nadzorując i współpracując z administracją niemiecką.

Modyfikacja własnego programu i celów politycznych, jakie wyrażali liderzy miejscowego środowiska ziemiańskiego z Janem Donimirskim i Adamem Czarlińskim na czele, była kontynuacją długiego procesu zbliżania się do siebie różnych warstw społecznych. W okresie międzywojennym umożliwiło to współpracę pomiędzy chłopami i ziemiaństwem zarówno na gruncie zawodowym, jak i politycznym, współpracę, o którą było trudno w innych regionach Polski.

Wersja elektroniczna w języku polskim ; Wersja elektroniczna w języku angielskim

Strefa uwag:

Uwaga dotycząca języka

Tekst równolegle w języku polskim i w przekładzie angielskim. Streszczenie w języku niemieckim.