318938
Article
In basket
Artykuł jest kontynuacją działań zmierzających do upowszechnienia mapy An- dreasa Hindenberga z 1636 roku. Do badań nad mapą zostali zaproszeni naukowcy reprezentujący różne dziedziny. Przedstawili oni wyniki swoich dociekań podczas konferencji na zamku w Pszczynie (2021), a jej pokłosiem był tom 19 „Szkiców Archiwalno-Historycznych” z 2022 roku, w całości poświęcony temu źródłu. Autor omówił zagadnienie związane z nazwami miejscowości, które zostały umieszczone na mapie z 1636 roku na wstęgach pod wizerunkami miast i wsi (wyjątkowo także folwarków, np. Kiełpowy). Starał się ustalić ich stan zachowania, rodzaje zniszczeń i ubytków, a także późniejsze zmiany. W tym celu dokonał szczegółowych oględzin mapy po konserwacji, porównał z fotokopiami wykonanymi w 1905 roku, ponadto z ustaleniami J. Kolendy, która miała okazję przeglądać samą mapę A. Hin- denberga oraz jej kopię wykonaną w 1721 roku (autorem tej ostatniej był Siegmund Carl Meußler). Kolejnym krokiem było ustalenie, jak nazwy miejscowości (nie było możliwe zestawienie ich dla wszystkich miast i wsi) zostały odnotowane w innych źródłach od XV do końca XVIII stulecia. Autor wykorzystał różne ich rodzaje, przeanalizował materiały archiwalne zarówno z domeny panów pszczyńskich, jak i kościelne (wytworzone przez katolików oraz luteran), miejskie, a także państwowe (np. kataster karoliński). Poza źródłami papierowymi omówił także wersje toponimów, które znalazły się na dokumentach pergaminowych oraz pieczęciach. Sięgnął również do innych materiałów kartograficznych, co umożliwiło ustalenie, jak nazwy miast i wsi ziemi pszczyńskiej zapisywali twórcy map działający na polecenie Habsburgów, Hohenzollernów i króla polskiego. Przywołane różne wersje nazw miejscowości, czasami odmienne w tym samym źródle (np. w dwóch językach), ukazują mnogość możliwych wariantów ich zapisów. Ustalenia te prowadzą do konkluzji, że przez trzy stulecia funkcjonowania wolnego pszczyńskiego państwa stanowego nie istniała ani jedna miejscowość, która przez cały ten okres określana byłaby w źródłach tylko jednym i tym samym toponimem. Oznacza to, że problem, w jakiej formie zapisać nazwy miast i wsi ziemi pszczyńskiej, miał już zapewne sam A. Hindenberg.
Notes:
Language note
Streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
The item has been added to the basket. If you don't know what the basket is for, click here for details.
Do not show it again