Z Nadrenii na Śląsk : o dwóch witrażach z XIV w. w zbiorach Muzeum Architektury we Wrocławiu

Article

In basket

Z Nadrenii na Śląsk : o dwóch witrażach z XIV w. w zbiorach Muzeum Architektury we Wrocławiu / Dobrosława Horzela. W: Roczniki Sztuki Śląskiej. T. 32 (2023), s. 9-38.

Author

Horzela Dobrosława Autor

Form of Work

Artykuły Publikacje naukowe

Subject

Muzeum Architektury (Wrocław) Sztuka niemiecka Sztuka sakralna Witraże Zbiory muzealne Fryburg Bryzgowijski (Niemcy) Krobica (woj. dolnośląskie, pow. lwówecki, gm. Mirsk) Nadrenia (Niemcy ; kraina historyczna) Śląsk Wrocław (woj. dolnośląskie)

Genre/Form

Artykuł monograficzny Artykuł z czasopisma naukowego Artykuł z czasopisma o sztuce

Domain

Historia Kultura i sztuka

Okres

d1280 d1340

Dokument nadrzędny: Roczniki Sztuki Śląskiej. T. 32 (2023) / [redaktor naczelny Bożena Guldan-Klamecka] ; Muzeum Narodowe we Wrocławiu.

Dot. nadreńskiej proweniencji witraży, ich losów po II wojnie światowej oraz włączenia do zbiorów muzeum.

Artykuł ma celu przedstawienie problematyki proweniencji artystycznej dwóch, czternastowiecznych kwater z przedstawieniami Bożego Narodzenia i ofiarowania Chrystusa w świątyni, które znajdują się w kolekcji Muzeum Architektury we Wrocławiu. Witraże te trafiły do wrocławskiego muzeum w wyniku ujawnionej w latach sześćdziesiątych XX w. „afery”, polegającej na niezgodnym z ówczesnym prawem obrotem dziełami sztuki. Według relacjonowanego w prasie dochodzenia, witraże (w tym cztery średniowieczne, jeden późniejszy) zostały zaoferowane do sprzedaży w 1966 r. przez osadnika wojskowego kapitana Edmunda Majewskiego. Paczki z witrażami zostały znalezione przez żołnierzy w maju 1945 r. w skrytce na strychu budynku zakładów drzewnych w Krobicy (niem. Krobsdorf) pod Mirskiem (niem. Friedeberg/Queis). Niewątpliwie wszystkie pochodziły z jednej, nieznanej kolekcji, ukrytej na Pogórzu Izerskim w czasie II wojny światowej. Interesujące z punktu widzenia badań proweniencyjnych nad wrocławskimi kolekcjami okoliczności odkrycia witraży w Mirsku nie są niestety pomocne w ustaleniu ich artystycznych źródeł.

Witraże o nieustalonym pochodzeniu wspomniano po raz pierwszy w informatorze o zbiorach wrocławskiego muzeum w 1975 r., a potem ponownie w wydaniu z roku 1989. W publikacjach tych nie podjęto się jednak określenia artystycznej proweniencji witraży. Lech Kalinowski i Helena Małkiewiczówna określili je jako dzieła z lat około 1300, stylistycznie powiązane z witrażami z lat około 1280 w Esslingen w Szwabii. Podobieństwa kwater w polskiej kolekcji do witraży w szwabskim Esslingen są jednak zbyt ogólnej natury, by doszukiwać się między tymi dziełami związków warsztatowych. Mimo to spostrzeżenie Kalinowskiego i Małkiewiczówny kieruje uwagę we właściwym kierunku: ku Nadrenii. W artykule postawiono tezę, że witraże we wrocławskiej kolekcji powstały w warsztacie górnoreńskim, na co wskazuje zarówno związek z tamtejszą tradycją okien Biblijnych, jak i styl. Analiza stylu prowadzi do wniosku, że witraże w Muzeum Architektury są pokrewne twórczości drugiego warsztatu kolegiaty we Fryburgu Bryzgowijskim, z drugiej fazy jego aktywności i powstały nie wcześniej niż około 1330 r., gdy wykonywano okna Kowali, Szewców oraz Tulenhauptów.

Notes:

Summary, etc.

Dot. nadreńskiej proweniencji witraży, ich losów po II wojnie światowej oraz włączenia do zbiorów muzeum.

Language note

Streszczenia w języku angielskim, francuskim i niemieckim.