The influence of the liturgical calendar on the seasonality of conception in early modern Poland and Silesia

Article

E-book

In basket

The influence of the liturgical calendar on the seasonality of conception in early modern Poland and Silesia / Paweł Pietrowcew. W: Przeszłość Demograficzna Polski. [T.] 45 (2023), s. 39-71.

Author

Pietrowcew Paweł Autor

Form of Work

Artykuły Publikacje naukowe E-booki

Subject

Kościół katolicki Życie seksualne Wielki Post Sezonowość Abstynencja seksualna Adwent Demografia historyczna Małżeństwo Księgi parafialne Kalendarz liturgiczny Polska

Genre/Form

Artykuł problemowy Artykuł z czasopisma naukowego Artykuł z czasopisma socjologicznego

Domain

Historia Socjologia i społeczeństwo Religia i duchowość

Okres

d1551 d1900

Dokument nadrzędny: Przeszłość Demograficzna Polski : materiały i studia = Poland's Demographic Past : materials and studies. [T.] 45 (2023) / [redaktor naczelny Dariusz K. Chojecki] / Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk Historycznych. Komisja Historii Struktur Demograficznych i Społecznych ; Uniwersytet Szczeciński.

Od 2. połowy XVI w. do XIX w.

Abstrakt: W artykule omówiono sezonowość małżeństw, poczęć i pierwszych poczęć w społecznościach nowożytnych z terenu obecnej Polski. Poszukiwano w niej wpływu katolickiego kalendarza liturgicznego. Podstawę źródłową stanowiły dane opublikowane dotychczas w literaturze. Z analizy wynika, że restrykcje kościelne zmuszały wiernych do zawierania małżeństw w miesiącach bezpośrednio przed Wielkim Postem i adwentem. Skutkowało to wzrostem poślubnej aktywności seksualnej w okresie, w którym zalecana była wstrzemięźliwość. Wniosek ten osłabia przekonanie o kontrolowaniu przez kościół katolicki życia codziennego mieszkańców nowożytnej Polski.

Streszczenie: W polskiej historiografii utrzymuje się przekonanie o silnym, ograniczającym wpływie przepisów kościelnych na ruch naturalny społeczności katolickich w przeszłości. W pracy skupiłem się na kalendarzu liturgicznym - nakazach wstrzemięźliwości seksualnej w Wielkim Poście. Przy wykorzystaniu metod statystycznych przeprowadziłem badanie na pozyskanych z dotychczasowych publikacji (metaanaliza) danych metrykalnych z epoki nowożytnej, z obszaru dzisiejszej Polski, w celu zweryfikowania powyższego twierdzenia. Uważna analiza wykresów sezonowości urodzeń, ślubów i poczęć pierwszych dzieci w rodzinie pozwoliła przedstawić argumenty przeczące temu twierdzeniu. Stosunkowo niska liczba zapłodnień w marcu może być tłumaczona spadkiem płodności na skutek obniżenia jakości diety przez post i przednówek. Chociaż niektórzy historycy nakazują się tego spodziewać, nie da się stwierdzić spadku aktywności prokreacyjnej przed Bożym Narodzeniem. Wpływ sezonowości małżeństw na sezonowość poczęć dawał natomiast efekt odwrotny od zakładanego przez Kościół. Zakaz ślubów w adwencie i Wielkim Poście zmuszał katolików do zawierania ich w okresie poprzedzającym post. W przednowoczesnym reżimie demograficznym, w którym do prokreacji przystępowano od razu po założeniu stadła, oznaczało to wzmożenie aktywności seksualnej wtedy, kiedy Kościół nakazywał wstrzemięźliwość.

Wersja elektroniczna

Notes:

Summary, etc.

Od 2. połowy XVI w. do XIX w.

Language note

Streszczenie w języku angielskim.