Historyka” / Historik jest słowem mocno zakorzenionym w historiografii polskiej i niemieckiej. Można zasugerować twierdzenie, że jest czymś charakterystycznym właśnie dla tych dwóch tradycji intelektualnych. Za popularnością tego pojęcia i całego szeregu rozważań, które się z nim wiążą, stoi przede wszystkim dwóch wybitnych myślicieli: Joachim Lelewel i Johann Gustav Droysen. Dzieliło ich jedno pokolenie, ale łączyła pasja do historiografii oraz doświadczenie wielkich przemian w historii Europy XIX w. Swoje poglądy na historię obaj zawarli, po etapie poszukiwań, w pojęciu „historyki”. Jak je rozumieli? Gdzie możemy znaleźć punkty wspólne, a gdzie ważne różnice? Odpowiedzi na te pytania dostarczyć może analiza porównawcza pojęcia historyki u Lelewela i Droysena. Wydaje się rzeczą dziwną, że nie została ona jeszcze przeprowadzona w sposób systematyczny, pomimo bogatej tradycji interpretacyjnej Lelewela i wzrostu zainteresowania Droysenem w Polsce. W Niemczech historyka Lelewela pozostaje właściwie nieznana, więc trudno się dziwić, że tamtejsi badacze takiego trudu nie podjęli. Pełna analiza porównawcza wykracza poza ramy tego tekstu, w którym zostaną wykazane jedynie podstawowe zbieżności i różnice. Nadrzędnym celem postawionym tutaj jest uzasadnienie zasadności takiego porównania oraz określenie jego wagi oraz perspektyw. Przeprowadzona analiza prowadzi do tezy, że projekt historyki był ważnym i koniecznym etapem profesjonalizacji historiografii w Europie XIX w. Znalazł on najlepszy wyraz w wykładach uniwersyteckich Lelewela i Droysena. Pozwala to na uznanie historyki za polsko‑niemiecki projekt obrony autonomii historiografii jako dyscypliny naukowej. W takim ujęciu zaakcentowana zostaje pionierska pozycja Lelewela nie tylko na tle polskiej, ale również europejskiej historiografii.